Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ιπποκράτης δίδασκε μέσα απ’ τον πασίγνωστο αφορισμό του ότι: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας.» Μετά από χίλια επτακόσια περίπου χρόνια σιγής αρκετοί σύγχρονοι επιστημονικοί φορείς του πλανήτη μας ύστερα από σχετικές μελέτες και πειραματισμούς αναγνώρισαν πρόσφατα, ότι ο Κώος ιατροφιλόσοφος είχε δίκιο. Στο άρθρο αυτό θα δούμε την πορεία των διατροφικών συνηθειών των ανθρώπων απ’ την αρχαία στην σύγχρονη εποχή. Επίσης θα δούμε τις διατροφικές αξίες από αρκετές άγνωστες, παρεξηγημένες και ξεχασμένες κατηγορίες τροφών, εκείνες, που σύμφωνα με τις έρευνες των αρχαίων θεραπευτών και των συγχρόνων επιστημονικών κέντρων, μπορούν να δώσουν στον άνθρωπο την υγεία και την μακροζωία.
Στο «Περί Διαίτης» έργο του (παρ. 2) αναφέρει ο Ιπποκράτης: «Θεωρώ ότι, όποιος πρόκειται να συγγράψει ορθά για την ανθρώπινη διατροφή, πρέπει πρωτίστως να γνωρίζει και να διακρίνει την ανθρώπινη φύση γενικά, να γνωρίζει τα στοιχεία απ’ τα οποία ο άνθρωπος συνετέθη εξ αρχής και να διακρίνει από ποια μέρη ελέγχεται. Αν αγνοεί την αρχική σύνθεση της ζωής, δεν θα καταφέρει να κατανοήσει τι προκαλούν εκείνα τα συστατικά και, αν δεν γνωρίζει, ποια κατάσταση επικρατεί στο σώμα, δεν θα κατορθώσει να συστήσει ωφέλιμη διατροφή για τον άνθρωπο. Εκτός όμως από αυτά ο συγγραφέας πρέπει να γνωρίζει και τον ρόλο που παίζουν όλες οι τροφές και τα ποτά που συνθέτουν την διατροφή μας, ποια δύναμη έχει το καθένα απ’ την φύση, την ανάγκη και την ανθρώπινη επεξεργασία. Πρέπει να γνωρίζει κανείς, πως μπορεί να μειώσει την δύναμη που έχει δώσει η φύση στις ισχυρές ουσίες και πως να προσθέτει με την επεξεργασία δύναμη στις ανίσχυρες, ανάλογα πάντοτε με την περίσταση.» Εδώ βρίσκονται και οι βασικές αρχές και νόμοι της σύγχρονης Ολιστικής Διαιτολογίας, που βασίζονται αφ’ ενός μεν στους γενικούς κανόνες της υγιεινής διατροφής, αφ’ ετέρου δε στην προσωπική ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου ανάλογα με τις τάσεις, την κληρονομικότητα και την παθολογία του.
Τα δημητριακά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι
«Όλα όσα τρώει η πίνει σήμερα ο άνθρωπος είναι φανερά απαλλαγμένα απ’ τους ακραίους και ισχυρούς χυμούς για παράδειγμα ο άρτος σταρένιος η κρίθινος και τα παρόμοια δημητριακά (…). Οι τροφές αυτές, ακόμη κι αν τρώγονται σε αφθονία, δημιουργούν ελαχίστη διαταραχή και φθορά των δυνάμεων του σώματος, αντιθέτως δε συντελούν στην δύναμη, την ανάπτυξη και την θρέψη, επειδή είναι τροφές σωστά συνδυασμένες και δεν περιέχουν τίποτε ακραίο και ισχυρό, παρά αποτελούν απλό, ολοκληρωμένο κι εύπεπτο σύνολο για τον άνθρωπο.» («Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Με την εξέλιξη των ανθρώπων και την μετάβασή τους από τις σπηλιές στις πόλεις οι διατροφικές τους συνήθειες και ανάγκες άλλαξαν. Η πολιτιστική περίοδος έφερε και την γεωργική επανάσταση. Μεγάλες καλλιέργειες κάλυπταν πλέον τις ανάγκες των πόλεων και η γεωργία αποτελούσε το ύψιστο αγαθό του πολιτισμού. Τα δημητριακά, οι καρποί της θεάς Γαίας-Δήμητρας, αποτέλεσαν την βάση της διατροφής του homo-χωμάτινου ανθρώπου, που τον διαμόρφωσαν σε έλλογο-πολιτισμένο ον. Ο ένζυμος άρτος-ψωμί (με προζύμι) ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες τουλάχιστον απ’ τις αρχές της 5ης π.Χ. χιλιετίας και εθεωρείτο μαζί με τους άλλους καρπούς ιερό δώρο της θεάς Δήμητρας προς τους ανθρώπους. Κατά την Μινωική, την Μυκηναϊκή και την Κλασική περίοδο τα δημητριακά αποτέλεσαν την βάση της διατροφής των Πελασγών ολόκληρης της Μεσογείου.
Η καλλιέργεια των δημητριακών με τον μύθο της ελεύσεως της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα και του μυθικού βασιλέως Νεοπτόλεμου, που διέδωσε την τέχνη της καλλιέργειας σε όλο τον πλανήτη, χάνεται ακόμη βαθύτερα στον χρόνο και στις απαρχές του μεγάλου παγκόσμιου πολιτισμού του Διός και των Ολυμπίων και δείχνει την αξία που έδιδαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής στα δημητριακά. Ήταν η βάση της διατροφής της Χρυσής Εποχής των ανθρώπων, όπως μας λέει ο Ησίοδος στο έργο του «Έργα και Ημέραι» και η βασική τροφή των Πυθαγορείων: «Για το γεύμα τους (οι Πυθαγόρειοι) χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά άρτο και μέλι» (Ιάμβλιχος, «Περί Πυθαγορικού Βίου», παρ. 97).
Η πανάρχαια λέξη σίτισις-σιτίζομαι, που σημαίνει τρώγω-τρέφομαι, βασίζεται στον σίτο. Τα λαγάνια η μακαρόνια (λάγανον = λεπτό φύλλο ζυμαρικού: Λεξικό Σκαρλάτου Βυζαντίου) κατά την παλαιά ονομασία τους είναι ελληνική ανακάλυψη από τους Πελασγούς της Μεγάλης Ελλάδος. Οι Ρωμαίοι μετά την κατάκτηση της Σικελίας (και οι Ιταλοί σήμερα) έκαναν τα λαγάνια-μακαρόνια εθνικό τους φαγητό.
Όσο πιο άσπρα και επεξεργασμένα είναι τα δημητριακά και το ψωμί που τρώμε, τόσο λιγότερη είναι η ζωοποιητική τους δύναμη και η θρεπτική τους αξία. Μάλιστα με τον χημικό τρόπο που σήμερα επεξεργάζονται και παράγονται απ’ τις βιομηχανίες τροφίμων αποτελούν κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Τα λευκά άλευρα δεν περιέχουν τίποτε άλλο εκτός από άμυλο, που προέρχεται απ’ το κέντρο του σπόρου, που είναι περιοχή πολύ φτωχή σε ηλιακή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά. Η αγνή διαδικασία της ολικής αλέσεως, της ζυμώσεως και του σωστού ψησίματος αποτελούν τις προσπάθειες του αρχαίου ανθρώπου να συνδυάσει το εύπεπτο με το νόστιμο και το υγιεινό.
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Νικ. Πλάτωνα ο μύθος των τριών αδερφών Ελαΐδος, Σπερμούς, Οινούς, που τα ονόματά τους συνδέθηκαν με τα τρία βασικά προϊόντα του ελληνικού χώρου (λάδι, σιτάρι, κρασί), αρχίζει από τη Μινωική Κρήτη. Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου και εκείνος με τη σειρά του ήταν παιδί του Διονύσου και της Αριάδνης. Όταν οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν να διοικήσουν διάφορα νησιά η και περιοχές του αιγαιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο ιερό νησί, τη Δήλο. Παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες, που τις είπαν Οινοτρόπους η Οινοφόρους. Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε ένα μοναδικό χάρισμα: «ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον». Οι Οινοτρόποι παρείχαν άφθονους καρπούς και τροφές σ’ όσους έφταναν για να ζητήσουν χρησμό στο μαντείο της Δήλου. Ο μύθος μας λέει ότι οι Αχαιοί, όταν άρχισαν την εκστρατεία τους εναντίον της Τροίας, πέρασαν από τη Δήλο. Ο Άνιος, που ήξερε να προλέγει το μέλλον, τους είπε ότι ο πόλεμος που σκόπευαν να ξεκινήσουν θα κρατούσε δέκα χρόνια. Για να μην ταλαιπωρούνται λοιπόν, τους πρότεινε να μείνουν εννιά χρόνια κοντά του και τον δέκατο να πολεμήσουν με τους Τρώες, μια και τότε θα έπεφτε η Τροία. Κι όσο για τη διατροφή τους δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα την ανελάμβαναν οι τρεις κόρες του. Η Σπερμώ θα πρόσφερε άφθονους καρπούς (δημητριακά), η Ελαΐς όσο λάδι θα ήθελαν και η Οινώ θα τους τροφοδοτούσε με κρασί. Οι Αχαιοί αρνήθηκαν και συνέχισαν το ταξίδι τους. Η περιπέτεια των Οινοτρόπων άρχισε, όταν αργότερα, μετά από χρόνια, οι Αχαιοί αποφάσισαν να τις πάρουν κοντά τους. Άλλοι λένε ότι αρνήθηκαν να πάνε κι άλλοι ότι τις πήραν μαζί τους. Πάντως κινδύνεψαν να θανατωθούν και τις προστάτεψε ο παππούς τους Διόνυσος. Ο Οβίδιος μάλιστα έγραψε, πως ο Διόνυσος μεταμόρφωσε τις τρεις κοπέλες σε περιστέρια. (Στην εικόνα γλυπτό, που απεικονίζει τον μυθικό βασιλιά της Δήλου Άνιο.)
«Συμπεραίνω λοιπόν ότι ο παλαιότερος άνθρωπος αναζήτησε τροφή, που να εναρμονίζεται καλύτερα με τον οργανισμό του κι έφθασε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα. Επεξεργάσθηκε το σιτάρι, το μούσκεψε, το ξεφλούδισε, το άλεσε, το κοσκίνισε, το ζύμωσε, το έψησε κι έφτιαξε άρτο, παρομοίως έκανε και με το κριθάρι. Πειραματίσθηκε με τις τροφές, τις έβρασε, τις έψησε, τις ανακάτεψε, συνδύασε τα ισχυρά και αμιγή συστατικά με τα ασθενέστερα, ώστε να τα προσαρμόσει στον ανθρώπινο οργανισμό, πάντοτε με γνώμονα την σκέψη, ότι οι βαριές τροφές, που δεν μπορούσαν ν’ αφομοιωθούν απ’ τον οργανισμό, προκαλούσαν πόνο, αρρώστια και θάνατο, ενώ οι άλλες συντελούσαν στην θρέψη, την ανάπτυξη και την υγεία του.» (Ιπποκράτης, «Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Τα παρεξηγημένα δημητριακά ολικής αλέσεως-πιτυρούχα όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη, η βρώμη, το καλαμπόκι, ο αμάρανθος (ο ιερός καρπός των Τολτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας), το ρύζι, που απετέλεσε για πολλές χιλιετίες την διατροφική βάση των πολιτισμών της Ανατολικής Ασίας και τα παράγωγά τους μούσλι, ψωμί, πίττες, ζυμαρικά, γλυκίσματα, πρέπει ν’ αντικαταστήσουν τα επικίνδυνα για την δημόσια υγεία λευκά και χημικώς επεξεργασμένα δημητριακά και ν’ αποτελέσουν ξανά την θεμελιακή τροφή του σύγχρονου ανθρώπου.
Το κεχρί είναι ένα είδος δημητριακού πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ οι πρωτεΐνες του περιέχουν όλα τ’ αμινοξέα. Ο Πυθαγόρας το πρότεινε στους μαθητές του ως την ιδανική τροφή: «θεωρούσε ότι το κεχρί ήταν το καταλληλότερο είδος για την τροφή τους» (Ιάμβλιχος «Περί Πυθαγορικού Βίου» παρ. 106). Τα δημητριακά περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες και πρωτεΐνες υψηλής ποιότητος (12%-14% τα δημητριακά, 16% το ρύζι και 18% το κεχρί), ελάχιστα αλλά ωφέλιμα λιπίδια και άφθονες φυτικές ίνες, ενώ είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Οι σύγχρονες πρωτεϊνικές δίαιτες (Δίαιτα Άτκινς, Διατροφική Ζώνη, Δίαιτα των Τύπων του Αίματος κ.α.) τα έχουν εξοβελίσει απ’ τα διαιτολόγια των ανθρώπων ως παχυντικά, ανεπαρκή και επικίνδυνα για την υγεία. Όμως τ’ αποτελέσματα των «διαιτολογίων της μόδας» είναι τραγικά, αφού έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα παχυσαρκίας και νοσηρότητας στον Δυτικό κυρίως κόσμο.
Τα όσπρια είναι άλλη μία σπουδαία μα και παρεξηγημένη κατηγορία τροφών, που ξανακερδίζει το χαμένο έδαφος ανάμεσα στα σύγχρονα διαιτολόγια. Τα όσπρια (οι φακές, η φάβα, τα φασόλια, τα ρεβίθια) είναι τροφές πλούσιες σε φυτικές πρωτεΐνες, σύνθετους υδατάνθρακες υψηλής ποιότητας, άφθονες φυτικές ίνες και λίγα ωφέλιμα λιπαρά. Περιέχουν πολλών ειδών βιταμίνες (ακόμη και την Β12), τα ιχνοστοιχεία και τα πολλά μεταλλικά άλατα που ζητά ο ανθρώπινος οργανισμός. Απ’ τα όσπρια λείπουν δύο βασικά αμινοξέα, για ν’ απορροφηθεί ολοκληρωτικά η πρωτεΐνη τους απ’ τον οργανισμό. Όμως, αν συνδυαστούν στο γεύμα με κάποιο δημητριακό (ρύζι ολικής, καλαμπόκι, ψωμί ολικής), μετατρέπονται σε ένα σπουδαίο και ολοκληρωμένο γεύμα. Τα όσπρια κατατάσσονται στις θεραπευτικές τροφές, αφού η κατανάλωσή τους μειώνει την χοληστερίνη στο αίμα και, πιθανόν, προστατεύει απ’ τον καρκίνο, την καρδιά και το κυκλοφορικό, βοηθά τους διαβητικούς στην μείωση των επιπέδων των σακχάρων στο αίμα τους, επιβραδύνει την γήρανση κ.α.
Οι ξηροί καρποί είναι η πιο παρεξηγημένη τροφή απ’ όλες τις φυτικές τροφές. Όλοι σήμερα υποστηρίζουμε, ότι οι θαυματουργοί αυτοί καρποί παχαίνουν, γι’ αυτό δεν πρέπει να τους τρώμε. Κατ’ αυτόν τον τρόπο απουσιάζουν απ’ όλα τα σύγχρονα διαιτολόγια. Οι πρόγονοί μας είχαν τους ξηρούς καρπούς ως βασική τους τροφή. Στην «Πολιτεία» ο Πλάτων θεωρεί τα καρύδια και τ’ αμύγδαλα ως βάση της τροφής των πολιτών της ιδανικής πολιτείας. Οι ξηροί καρποί αποτελούσαν βασική τροφή των φιλοσόφων. Εκτός των σπουδαίων συστατικών τους (πρωτεΐνες-υδατάνθρακες υψηλής ποιότητος και όλες σχεδόν τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα) περιέχουν και τα λεγόμενα ωφέλιμα αντιγηραντικά λιπίδια Ω3-Ω6.
Τα αμύγδαλα περιέχουν 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ όλα τα είδη γαλακτοκομικών προϊόντων και 200% περισσότερο σίδηρο απ’ ό,τι τα κρεατικά. Είναι επίσης πλούσια σε ψευδάργυρο, σελήνιο και κάλλιο. Το αμυγδαλόγαλα είναι ένα πολύ θρεπτικό και εύπεπτο φυτικό γάλα, που περιέχει 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ τα ζωικά γάλατα με μεγαλύτερη απορρόφηση και καθόλου τοξίνες. Παρομοίως συμβαίνει και με τα καρύδια, φουντούκια, φιστίκια (κάσιους, βραζιλιάνικα, Αιγίνης, αφρικάνικα). Οι ξηροί καρποί πρέπει να τρώγονται ωμοί με φρούτα φρέσκα η ξερά, με σαλάτα η με δημητριακά (μούσλι) και όχι ψημένοι, αλατισμένοι συνοδεία αλκοολούχων ποτών η μετά το γεύμα.
Η ωμοφαγία ήταν ένα απ’ τα βασικά μυστικά της μακροζωίας των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Οι ωμές ζωντανές τροφές (όσες τρώγονται κατ’ αυτόν τον τρόπο), πέρα απ’ τα υλικά συστατικά που γνωρίζουμε, δίνουν στον οργανισμό την απαραίτητη ζωτική ενέργεια. Ο λέων αλλά και όλα τα σαρκοφάγα ζώα, όταν κατασπαράσσουν τα θύματά τους, το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να τους ρουφούν το αίμα και να τους τρώνε τα ζωτικά όργανα, διότι μέσα σ’ αυτά ρέει η ζωτική ενέργεια. Ας προσέξουμε εδώ ότι οι ύαινες και οι γύπες, που τρώνε τα υπόλοιπα νεκρά μέλη στα οποία η ζωτική ενέργεια έχει εξαφανιστεί, είναι τα πιο άσχημα και άρρωστα ζώα στην φύση. Αυτό, διότι έχουν βολευτεί-προσαρμοσθεί σχεδόν αποκλειστικά στην πτωματοφαγία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επομένως η κρεοφαγία πρέπει να γίνεται με μέτρο.
«Οι τροφές πρέπει να παρασκευάζονται με σουσάμι, με σπόρους κι άλλους παρόμοιους καρπούς. Αν κι αυτές οι τροφές είναι λιπαρές, δεν πειράζει, διότι μπορεί κανείς να χορτάσει τρώγοντας λίγο.» («Περί Διαίτης Υγιεινής», παρ. 4.)
Οι σπόροι αλεσμένοι και μη (κολοκυθόσπορος, λιναρόσπορος, ηλιόσπορος, σουσάμι, άλφα-άλφα κ.α.) είναι οι πιο άγνωστες και ξεχασμένες τροφές του σύγχρονου διαιτολογίου μας. Όπως μας λέει κι ο Ιπποκράτης, δεν παχαίνουν, διότι δεν μπορούμε να φάμε πολλούς. Περιέχουν σε άφθονες ποσότητες τ’ απαραίτητα για τον οργανισμό Ω3-Ω6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και κάποιες ωφέλιμες ουσίες, που λέγονται λιγνίνες και που μπορούν ακόμη και να αναστείλουν διάφορες βαριές εκφυλιστικές αρρώστιες, όπως ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά και οι καρδιοπάθειες. Είναι πλούσιοι σε βιταμίνες A, C, D, K, E, όλο το σύμπλεγμα των Β και την Β12, καθώς και όλα τα μεταλλικά στοιχεία. Είναι πλούσιοι σε πρωτεΐνες (30%-35%), χλωροφύλλη, άλφα και βήτα καροτίνη, βιοφλαβονοειδή, τρυπτοφάνη, ισοφλαβόνες, αλκαλοειδή και στερόλες.
Οι ουσίες αυτές είναι τόσο απαραίτητες στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού, όσο και το νερό που πίνουμε. Ειδική μνεία θα πρέπει να κάνουμε στο ταχίνι ολικής αλέσεως και στο παστέλι, που αποτελούσαν απ’ την αρχαιότητα την βασική τροφή των Ελλήνων και Ρωμαίων πολεμιστών, των αθλητών και των ολυμπιονικών. Το ταχίνι ολικής με μέλι αλειμμένο σε ψωμί ολικής με λίγες σταφίδες και κανέλλα αποτελούν ένα τέλειο και νόστιμο πρωινό γεύμα. Το παστέλι σε διάφορες τελετές (γάμους, ονοματοθεσίες) αποτελούσε το σύμβολο της γονιμότητας.
Η ελιά, το ελαιόλαδο και ο πολτός των φύλλων της
«Η τροφή δεν είναι τροφή, αν δεν έχει την δύναμή της. Ό,τι δεν είναι τροφή γίνεται τροφή, αν μπορεί να θρέψη.» (Ιπποκράτης, «Περί Τροφής», παρ. 21.)
Η ελαία κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε το ιερό δένδρο της θεάς Αθηνάς και σύμβολο θριάμβου, σοφίας, αφθονίας και υγείας, ενώ ο «κλάδος ελαίας» αποτελούσε το ιερό σύμβολο της ειρήνης. Ένα πανάρχαιο ιερό δένδρο ελαίας τεραστίων διαστάσεων δέσποζε μπροστά απ’ τον ναό της Ακροπόλεως. Όποιος έκοβε δένδρο ελιάς τιμωρούνταν με βαριές ποινές απ’ τους νόμους όλων των ελληνικών πόλεων.
Ο καρπός της ελαίας, η ελιά και ο «χρυσός» χυμός του, το ελαιόλαδο, αποτελούν δύο απ’ τις καλύτερες τροφές που μπορεί να τρώει ο άνθρωπος. Περιέχει σε μεγάλες ποσότητες βιταμίνη Α, Ε, ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, σελήνιο, χαλκό, φώσφορο, κάλλιο, νάτριο, διάφορες πολυφαινόλες και πολλά ακόμη ιχνοστοιχεία. Το ελαιόλαδο παρουσιάζει αντιγηραντική και θεραπευτική δράση σε πολλών ειδών ασθένειες.
Πολλές μυθολογικές εκδοχές υπάρχουν για την προέλευση της ελιάς στον ελλαδικό χώρο. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη σημασία του δέντρου της ελιάς για τον αρχαίο κόσμο. Ο πολιτισμός που δημιούργησε είναι συνδεδεμένος με τη γεωργία και την παραγωγή αγαθών, όπως το λάδι, το σιτάρι, το κριθάρι και το κρασί. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης, για να εξηγήσουν την παραγωγή όλων αυτών των σημαντικών προϊόντων πίστευαν ότι προέρχονται από τους θεούς, οι οποίοι διαφύλατταν την ευφορία και τη γονιμότητα της γης. Οι θεοί, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους τους στέλνουν τις «θεσμοφόρους» θεότητες, οι οποίες δωρίζουν την καλλιέργεια των καρπών και τη θέσπιση των νόμων. Στο δύσκολο αυτό έργο τους οι θεοί, ως ευρέτες αγαθών και πολιτισμού βοηθούνται από μυθικούς ήρωες, ημίθεους όπως ο Ηρακλής, ο Προμηθέας και ο Αρισταίος. Στην αγγειογραφία ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι και η Αθηνά μπροστά στην ελιά που φύτεψε στο βράχο της Ακρόπολης.
Η άποψη ότι το ελαιόλαδο παχαίνει αποτελεί λαθεμένη αντίληψη. Το αγνό ωμό ελαιόλαδο μεταβολίζεται πολύ εύκολα σε ενέργεια απ’ τον οργανισμό. Το ψήσιμο, το βράσιμο και το τηγάνισμα καταστρέφουν το ελαιόλαδο και το μετατρέπουν σε τοξικό. Εδώ όντως το αποτέλεσμα είναι και η παχυσαρκία.
Τα φύλλα της ελιάς, αλεσμένα με νερό στον ηλεκτρικό πολτοποιητή (μίξερ), αποτελούν ένα ισχυρό φυσικό αντιοξειδωτικό, που μπορεί να θεραπεύσει αρκετές ανίατες ασθένειες που ταλανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο (πάντοτε σε συνδυασμό με την υγιεινή διατροφή). Το ελαιόλαδο και ο πολτός των φύλλων της ελιάς χρησιμοποιούνταν απ’ τους Ασκληπιάδες ιατρούς φυσιοθεραπευτές ως ένα απ’ τα βασικά φυσικά θεραπευτικά μέσα της εποχής. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει τουλάχιστον είκοσι διαφορετικές περιπτώσεις ασθενειών, που θεραπεύονται απ’ το ελαιόλαδο και τον πολτό των φύλλων της ελιάς. Ένα ποτήρι χυμού φύλλων της ελιάς ως ρόφημα η ο πολτός τους ωμός ως σάλτσα σε σαλάτες αποτελούν το καλύτερο φυσικό προληπτικό φάρμακο για την υγεία.
Φρούτα και λαχανικά φρέσκα και αποξηραμένα
«Η τροφή για τους νέους πρέπει να είναι εν μέρει επεξεργασμένη, μεταβεβλημένη για τους γέροντες και γι’ αυτούς που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους αμετάβλητη» (Ιπποκράτης, «Περί Τροφής», παρ. 41).
Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι η πιο απαραίτητη τροφή για τον άνθρωπο, διότι, εκτός των σπουδαίων συστατικών που περιέχουν, επειδή τρώγονται ωμά έχουν την τόσο απαραίτητη σε όλους μας ζωτική ενέργεια. Αν θα έπρεπε να διαλέξουμε τα δύο κορυφαία λαχανικά, που βοηθούν περισσότερο απ’ τα υπόλοιπα στην μακροζωία, αυτά είναι το σκόρδο και το κρεμμύδι. Κατά γενική ομολογία των επιστημόνων του πλανήτη τα δύο αυτά συγγενή είδη βολβών είναι σίγουρα μέσα στις δέκα πολυτιμότερες τροφές απ’ όλες όσες υπάρχουν. Όλοι οι αρχαίοι λαοί γνώριζαν τις θεραπευτικές και ζωογονητικές ιδιότητες των δύο θαυματουργών αυτών τροφών.
Τα σκόρδα και τα κρεμμύδια εξισορροπούν την πίεση του αίματος, αραιώνουν το αίμα με την διάλυση των θρόμβων, κατεβάζουν την «κακή» LDL χοληστερίνη, βοηθούν την πέψη και τις παθήσεις του στομάχου, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και εξουδετερώνουν τα μικρόβια και τους μικροοργανισμούς ενεργώντας ως αντιβιοτικά. Το σκόρδο εκτός των βιταμινών B, E και A περιέχει ένα αμινοξύ που λέγεται αλλιίνη, που, όταν καταναλωθεί, παράγει ένα ένζυμο, την αλλικίνη. Η αλλικίνη για κάποιους γιατρούς είναι ισοδύναμη με την πενικιλίνη (αλλά χωρίς τις παρενέργειές της) και μπορεί να εξουδετερώσει τουλάχιστον 23 διαφορετικά είδη βακτηριδίων, 60 τύπους μυκήτων, την γάγγραινα, πολλά είδη λοιμώξεων και επιδημικών ασθενειών (τύφου, χολέρας). Ο Πλίνιος αναφέρει 28 περίπου ασθένειες, που θεραπεύονταν με την τακτική λήψη κρεμμυδιών. Είναι πολύ πλούσια σε πυρίτιο, φώσφορο, ιώδιο, ασβέστιο, θείο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο. Η χρήση τους ανακουφίζει τον διαβήτη, τις λοιμώξεις, τις λεμφικές παθήσεις, τον καρκίνο, την λευχαιμία κ.α.
Ως οι σύγχρονοι βασιλείς των ελληνικών φρούτων θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν τα σταφύλια, τα σύκα, τα ρόδια και τα μήλα. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε την άριστη διατροφική αξία και των υπολοίπων μεσογειακών φρούτων. Η φρουτοθεραπεία και ειδικώς η σταφυλοθεραπεία αποτελούσαν βασική μέθοδο της Φυσιοθεραπευτικής, που χρησιμοποιούσαν οι Ασκληπιάδες ιατροί, μέθοδο που ασκείται και σήμερα απ’ την σύγχρονη Φυσιοθεραπευτική (Naturopathy). Άνθρωπος που δεν τρώει καθόλου ωμά φρούτα και λαχανικά αποκτά σοβαρά προβλήματα υγείας. Η έννοια της Υγείας έχει άμεσα συσχετισθεί με τις δύο αυτές κατηγορίες τροφών.
Τα ξεχασμένα ξερά φρούτα και λαχανικά (ξερά σύκα, ξερά δαμάσκηνα, ξεροί χουρμάδες, σταφίδες, λιαστές ντομάτες, αποξηραμένα μανιτάρια κ.α.) αποτελούν μεγάλες πηγές μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Τα ξερά φρούτα είναι ένα πρώτης ποιότητος γλυκό για όλες τις ώρες της ημέρας, που δεν παχαίνει, τονώνει και μας γεμίζει δύναμη και ενεργητικότητα. Τα φρούτα πρέπει να τρώγονται πριν απ’ τα γεύματα (μισή με μία ώρα) η μεταξύ των γευμάτων και όχι μετά τα γεύματα.
Τ’ αποξηραμένα θαλάσσια φύκια (kobi, miso) και άλλα, που μπορούμε να προσθέτουμε στα γεύματά μας, είναι μία πρώτης τάξεως θεραπευτική τροφή, που συστήνεται από όλους τους σύγχρονους φυσιοθεραπευτές και διαιτολόγους. Περιέχουν πολλές αντιοξειδωτικές και βιοφλαβονοειδείς ουσίες, που προστατεύουν απ’ την γήρανση και τον εκφυλισμό του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ είναι πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία και βιταμίνες.
Τα φύτρα από φρεσκοφυτεμένους σπόρους δημητριακών και οσπρίων (σιταρόχορτο, χόρτο φαγόπυρου, βρώμης, κριθαριού, φασολιού, φακής κ.α.) είναι μία σπουδαία τροφή, τελείως άγνωστη σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους. Αποτελούν μία διατροφική πανάκεια, διότι περιέχουν την τόσο απαραίτητη ζωτική ενέργεια, διότι τρώγονται ωμά, όλα τ’ απαραίτητα αμινοξέα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αλλά και πολλές ακόμη άγνωστες ουσίες, που δεν ξέρουμε την δράση τους. Τα φύτρα είναι τα νεογέννητα, τα «μωρά» των φυτών, που είναι γεμάτα από σφρίγος και ζωτικότητα.
Η δρ Ανν Γουίγκμορ το 1963 στην Βοστώνη των Η.Π.Α. ίδρυσε το Ιπποκράτειο Ινστιτούτο Υγείας, έναν φιλανθρωπικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό και κέντρο μελετών, που χρησιμοποιεί τις ζωντανές τροφές, τα φύτρα και τον χυμό τους για την αποκατάσταση της σωματικής υγείας. Είναι αμέτρητα τα άτομα που φοίτησαν και θεραπεύτηκαν εκεί. Η Ανν Γουίγκμορ τιμήθηκε με έπαινο Νόμπελ απ’ την σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών το 1971, το ανώτατο παράσημο του Χρυσού Φοίνικα απ’ την ολλανδική Ακαδημία Επιστημών το 1978 και το 1979 με το βραβείο για την «Νίκη Κατά (αρκετών περιπτώσεων) του Καρκίνου» απ’ το Arlin J. Brown Information Center για τις πολλές ζωές που έσωσε. Στο βιβλίο της «Γίνε γιατρός του εαυτού σου», που σημείωσε παγκόσμια επιτυχία, εξηγεί την θεραπευτική δράση των φύτρων και των χυμών τους.
Θεραπευτικές γλυκαντικές ουσίες και φυσικά ελιξήρια
«Η τροφή μπορεί ν’ αποτελέσει φάρμακον άριστον, όμως η τροφή μπορεί ν’ αποτελέσει και φάρμακο χείριστο, η τροφή είναι χειρίστη η αρίστη ανάλογα με την περίσταση.» («Περί Τροφής», παρ. 19.)
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από την παροχή γλυκού στην διατροφή μας. Όμως όλοι ξέρουμε ότι οι χημικά επεξεργασμένες γλυκαντικές ουσίες όπως η λευκή ζάχαρη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, η ασπαρτάμη και άλλες μας παχαίνουν και καταστρέφουν σταδιακά την υγεία μας. Όμως οι περισσότεροι δεν ξέρουμε ότι η μαύρη ζάχαρη, η μαύρη μελάσα, το σιρόπι αλόης, το πετιμέζι, η σταφιδίνη, το αγνό μέλι, το σιρόπι σφενδάμου και μερικές ακόμη φυσικές ακατέργαστες γλυκαντικές ουσίες, εκτός του ότι δεν παχαίνουν, όταν καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες, μπορούν να θρέψουν και να θεραπεύσουν τον οργανισμό μας. Οι φυσικές αυτές ουσίες είναι πολύ πλούσιες σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και μεταλλικά άλατα. Συγκεκριμένα δύο κουταλιές μαύρης μελάσας περιέχουν 280 ml ασβέστιο, σίδηρο 10 ml, χαλκό 14 ml και κάλιο 1170 ml, τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες A, C, Ε και όλες απ’ το σύμπλεγμα Β (εκτός της θειμίνης). Το μέλι περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, Β12, Α, C, Ε, Κ και 11 μεταλλικά άλατα, βοηθά στην δυσκοιλιότητα, την νοητική κόπωση, τα εκζέματα, τις μολύνσεις κ.α. Μπορούμε με μέτρο να χρησιμοποιούμε τις γλυκές αυτές φυσικές ουσίες σε γλυκές πίττες ολικής αλέσεως (κέικ), στο μούσλι, στα ροφήματά μας η όπου αλλού θέλουμε.
Η μαγιά της μπύρας είναι ένα πρώτης τάξεως φυσικό συμπλήρωμα διατροφής. Περιέχει πολύ μεγάλες ποσότητες σιδήρου και άλλων μεταλλικών στοιχείων καθώς και όλες τις βιταμίνες της σειράς Β. Η δράση της είναι αντιοξειδωτική και αντιγηραντική.
Ο βασιλικός πολτός, και η γύρη είναι προϊόντα των μελιών. Η γύρη περιέχει μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών και τα 28 μεταλλικά άλατα που υπάρχουν στον οργανισμό μας (14 απ’ αυτά είναι ζωτικής σημασίας) και σχεδόν όλες τις απαραίτητες βιταμίνες ακόμη και την Β12. Έχει αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση και θεραπεύει πολλές εκφυλιστικές ασθένειες μέχρι και την ανικανότητα. Ακόμη πιο ισχυρή σε θρεπτικά συστατικά ουσία είναι ο βασιλικός πολτός, που, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ο βασιλιάς όλων των φυσικών συμπληρωμάτων διατροφής. Δύσκολα όμως τον βρίσκουμε αγνό και καλοσυντηρημένο.
Το κακτοειδές φυτό αλόη και τα προϊόντα της αποτελούν άλλο ένα κορυφαίο συμπλήρωμα διατροφής. Από τα 350 περίπου διαφορετικά είδη η αλόη Arborescens είναι η πλέον γνωστή στην αγορά για τις ευεργετικές ιδιότητές της σε πληθώρα εκφυλιστικών ασθενειών λόγω της ενισχυμένης συνθέσεώς της σε σπάνια ιχνοστοιχεία όπως η υδροξυανθρακινόνη (aloe-emodin), η οποία παρουσιάζει αντιβακτηριακή και αντιογκολογική δράση.
Ψάρια, η ζωική αβλαβής τροφή
«Όλες οι αιτίες των ασθενειών ανάγονται ουσιαστικώς σε μία: οι πιο βαριές τροφές βλάπτουν επιφανέστατα τον άνθρωπο με τον χειρότερο τρόπο είτε είναι άρρωστος είτε είναι υγιής.» («Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 6.)
Η φυλή της νήσου Οκινάουα στην Ιαπωνία είναι η δεύτερη πιο μακρόβια φυλή μετά τους χορτοφάγους Χάνζα των Ιμαλαΐων. Ένας απ’ τους λόγους της μακροζωίας τους είναι και η παραδοσιακή ψαροφαγία τους, ενώ και αυτοί τρώνε ελάχιστα κρέατα και καθόλου γαλακτοκομικά. Τα ψάρια είναι η καλύτερη ποιοτικώς ζωική τροφή. Περιέχουν υψηλής ποιότητος πρωτεΐνες 25% περίπου και τα τόσο σπουδαία Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα και αρκετά μεταλλικά στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, ιώδιο, κάλιο, νάτριο, φθόριο και μαγγάνιο. Είναι εύπεπτα και σε συνδυασμό με ωμή σαλάτα η ατμόβραστα χορταρικά-λαχανικά αποτελούν ένα τέλειο δυναμωτικό γεύμα. Είναι η καλύτερη εκλογή ανάμεσα στα ζωικά προϊόντα. Να αποφεύγετε τα ψάρια ιχθυοτροφείου, διότι μεγαλώνουν με φάρμακα και παρά φύση τροφές. Όμως ακόμα πιο επικίνδυνα είναι τα μεγάλα ψάρια του βυθού, που τρώνε τροφή από τον πάτο της θάλασσας. Σε πολλές θαλάσσιες περιοχές της γης η επιφάνεια του βυθού είναι μολυσμένη από βαρέα μέταλλα και κυρίως από υδράργυρο, τα οποία κατακάθονται στο πάνω στρώμα της επιφάνειας του βυθού. Πολλοί άνθρωποι σήμερα έχουν υποστεί μόλυνση από βαρέα μέταλλα απ’ τα ψάρια αυτά.
Να προτιμούμε όσο γίνεται ανεπεξέργαστες και βιολογικές τροφές, να τρώμε περιορισμένες ποσότητες ζωικών προϊόντων με προτίμηση στο ψάρι και να προσθέσουμε στην διατροφή μας αρκετές απ’ τις σπουδαίες τροφές που αναφέραμε. Ν’ αποφεύγουμε το ακατάλληλο νερό της βρύσης λόγω των χημικών που περιέχει και τα εμφιαλωμένα λόγω της ακινησίας τους στα ανθυγιεινά πλαστικά μπουκάλια. Αντ’ αυτών να προτιμούμε καθαρό φιλτραρισμένο νερό από φίλτρα άνθρακα. Ν’ αποφεύγουμε το αλάτι, τους καφέδες και τ’ αλκοολούχα ποτά. Λίγο κρασί = οίνος ανάμικτος με νερό βοηθούν την θρέψη, την πέψη και την ψυχική μας ευφορία. Οι φυσικοί χυμοί των φρούτων πρέπει ν’ αντικαταστήσουν τ’ αναψυκτικά και τους συνθετικούς χυμούς του εμπορίου. Να τρώμε αργά και να μασάμε καλά τις τροφές σε σημείο που να λειώνουν ολοκληρωτικά στο στόμα μας. Να τρώμε μικρές ποσότητες τροφής και πολλά γεύματα. Αυτοί είναι και οι βασικώτεροι κανόνες της υγείας και της μακροζωίας.
Η ανθρωπότητα, λόγω της παραπληροφόρησης και της πλύσης εγκεφάλου, που της γίνεται μέσω των Μ.Μ.Ε. και των συμφερόντων διαφόρων διατροφικών βιομηχανικών μονάδων, καταναλώνει άχρηστες επεξεργασμένες τροφές, πολλά ζωικά, κεκορεσμένα λιπαρά και άφθονα χημικά (αντιβιοτικά, ορμόνες, συντηρητικά, χρωστικές κ.α.) με αποτέλεσμα την ολίσθηση προς την πρόωρη γήρανση και την νοσηρότητα.
Ας αποφεύγουμε, όσο γίνεται, τα συσκευασμένα και κακώς επεξεργασμένα τρόφιμα-σκουπίδια, που είναι γεμάτα από επικίνδυνες χημικές ουσίες. Η υγιεινή διατροφή αποτελεί ένα φυσικό και ισχυρό θεραπευτικό μέσο, όμως θα πρέπει απαραιτήτως να γνωρίζουμε ότι: « (…) μόνη της η τροφή δεν αρκεί, για να συντηρήσει τον άνθρωπο σε καλή υγεία, αν δεν την συνδυάσει ο καθένας με την γυμναστική. Η τροφή και η άσκηση επειδή έχουν αντίθετες ιδιότητες, συμβάλλουν αμοιβαία στην διατήρηση της υγείας» (Ιπποκράτης, «Περί Διαίτης», παρ. 2).
Ας γίνει η υγεία και η μακροζωία δική μας υπόθεση...
Βασίλειος Μαυρομμάτης
Ομοιοπαθητικός
Μέλος Σ.Ο.Ε. (Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος)
bmavromatis@gmail.com
Στο «Περί Διαίτης» έργο του (παρ. 2) αναφέρει ο Ιπποκράτης: «Θεωρώ ότι, όποιος πρόκειται να συγγράψει ορθά για την ανθρώπινη διατροφή, πρέπει πρωτίστως να γνωρίζει και να διακρίνει την ανθρώπινη φύση γενικά, να γνωρίζει τα στοιχεία απ’ τα οποία ο άνθρωπος συνετέθη εξ αρχής και να διακρίνει από ποια μέρη ελέγχεται. Αν αγνοεί την αρχική σύνθεση της ζωής, δεν θα καταφέρει να κατανοήσει τι προκαλούν εκείνα τα συστατικά και, αν δεν γνωρίζει, ποια κατάσταση επικρατεί στο σώμα, δεν θα κατορθώσει να συστήσει ωφέλιμη διατροφή για τον άνθρωπο. Εκτός όμως από αυτά ο συγγραφέας πρέπει να γνωρίζει και τον ρόλο που παίζουν όλες οι τροφές και τα ποτά που συνθέτουν την διατροφή μας, ποια δύναμη έχει το καθένα απ’ την φύση, την ανάγκη και την ανθρώπινη επεξεργασία. Πρέπει να γνωρίζει κανείς, πως μπορεί να μειώσει την δύναμη που έχει δώσει η φύση στις ισχυρές ουσίες και πως να προσθέτει με την επεξεργασία δύναμη στις ανίσχυρες, ανάλογα πάντοτε με την περίσταση.» Εδώ βρίσκονται και οι βασικές αρχές και νόμοι της σύγχρονης Ολιστικής Διαιτολογίας, που βασίζονται αφ’ ενός μεν στους γενικούς κανόνες της υγιεινής διατροφής, αφ’ ετέρου δε στην προσωπική ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου ανάλογα με τις τάσεις, την κληρονομικότητα και την παθολογία του.
Τα δημητριακά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι
«Όλα όσα τρώει η πίνει σήμερα ο άνθρωπος είναι φανερά απαλλαγμένα απ’ τους ακραίους και ισχυρούς χυμούς για παράδειγμα ο άρτος σταρένιος η κρίθινος και τα παρόμοια δημητριακά (…). Οι τροφές αυτές, ακόμη κι αν τρώγονται σε αφθονία, δημιουργούν ελαχίστη διαταραχή και φθορά των δυνάμεων του σώματος, αντιθέτως δε συντελούν στην δύναμη, την ανάπτυξη και την θρέψη, επειδή είναι τροφές σωστά συνδυασμένες και δεν περιέχουν τίποτε ακραίο και ισχυρό, παρά αποτελούν απλό, ολοκληρωμένο κι εύπεπτο σύνολο για τον άνθρωπο.» («Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Με την εξέλιξη των ανθρώπων και την μετάβασή τους από τις σπηλιές στις πόλεις οι διατροφικές τους συνήθειες και ανάγκες άλλαξαν. Η πολιτιστική περίοδος έφερε και την γεωργική επανάσταση. Μεγάλες καλλιέργειες κάλυπταν πλέον τις ανάγκες των πόλεων και η γεωργία αποτελούσε το ύψιστο αγαθό του πολιτισμού. Τα δημητριακά, οι καρποί της θεάς Γαίας-Δήμητρας, αποτέλεσαν την βάση της διατροφής του homo-χωμάτινου ανθρώπου, που τον διαμόρφωσαν σε έλλογο-πολιτισμένο ον. Ο ένζυμος άρτος-ψωμί (με προζύμι) ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες τουλάχιστον απ’ τις αρχές της 5ης π.Χ. χιλιετίας και εθεωρείτο μαζί με τους άλλους καρπούς ιερό δώρο της θεάς Δήμητρας προς τους ανθρώπους. Κατά την Μινωική, την Μυκηναϊκή και την Κλασική περίοδο τα δημητριακά αποτέλεσαν την βάση της διατροφής των Πελασγών ολόκληρης της Μεσογείου.
Η καλλιέργεια των δημητριακών με τον μύθο της ελεύσεως της θεάς Δήμητρας στην Ελευσίνα και του μυθικού βασιλέως Νεοπτόλεμου, που διέδωσε την τέχνη της καλλιέργειας σε όλο τον πλανήτη, χάνεται ακόμη βαθύτερα στον χρόνο και στις απαρχές του μεγάλου παγκόσμιου πολιτισμού του Διός και των Ολυμπίων και δείχνει την αξία που έδιδαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής στα δημητριακά. Ήταν η βάση της διατροφής της Χρυσής Εποχής των ανθρώπων, όπως μας λέει ο Ησίοδος στο έργο του «Έργα και Ημέραι» και η βασική τροφή των Πυθαγορείων: «Για το γεύμα τους (οι Πυθαγόρειοι) χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά άρτο και μέλι» (Ιάμβλιχος, «Περί Πυθαγορικού Βίου», παρ. 97).
Η πανάρχαια λέξη σίτισις-σιτίζομαι, που σημαίνει τρώγω-τρέφομαι, βασίζεται στον σίτο. Τα λαγάνια η μακαρόνια (λάγανον = λεπτό φύλλο ζυμαρικού: Λεξικό Σκαρλάτου Βυζαντίου) κατά την παλαιά ονομασία τους είναι ελληνική ανακάλυψη από τους Πελασγούς της Μεγάλης Ελλάδος. Οι Ρωμαίοι μετά την κατάκτηση της Σικελίας (και οι Ιταλοί σήμερα) έκαναν τα λαγάνια-μακαρόνια εθνικό τους φαγητό.
Όσο πιο άσπρα και επεξεργασμένα είναι τα δημητριακά και το ψωμί που τρώμε, τόσο λιγότερη είναι η ζωοποιητική τους δύναμη και η θρεπτική τους αξία. Μάλιστα με τον χημικό τρόπο που σήμερα επεξεργάζονται και παράγονται απ’ τις βιομηχανίες τροφίμων αποτελούν κίνδυνο για την δημόσια υγεία. Τα λευκά άλευρα δεν περιέχουν τίποτε άλλο εκτός από άμυλο, που προέρχεται απ’ το κέντρο του σπόρου, που είναι περιοχή πολύ φτωχή σε ηλιακή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά. Η αγνή διαδικασία της ολικής αλέσεως, της ζυμώσεως και του σωστού ψησίματος αποτελούν τις προσπάθειες του αρχαίου ανθρώπου να συνδυάσει το εύπεπτο με το νόστιμο και το υγιεινό.
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Νικ. Πλάτωνα ο μύθος των τριών αδερφών Ελαΐδος, Σπερμούς, Οινούς, που τα ονόματά τους συνδέθηκαν με τα τρία βασικά προϊόντα του ελληνικού χώρου (λάδι, σιτάρι, κρασί), αρχίζει από τη Μινωική Κρήτη. Η Ελαΐς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου και εκείνος με τη σειρά του ήταν παιδί του Διονύσου και της Αριάδνης. Όταν οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν να διοικήσουν διάφορα νησιά η και περιοχές του αιγαιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο ιερό νησί, τη Δήλο. Παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες, που τις είπαν Οινοτρόπους η Οινοφόρους. Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε ένα μοναδικό χάρισμα: «ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον». Οι Οινοτρόποι παρείχαν άφθονους καρπούς και τροφές σ’ όσους έφταναν για να ζητήσουν χρησμό στο μαντείο της Δήλου. Ο μύθος μας λέει ότι οι Αχαιοί, όταν άρχισαν την εκστρατεία τους εναντίον της Τροίας, πέρασαν από τη Δήλο. Ο Άνιος, που ήξερε να προλέγει το μέλλον, τους είπε ότι ο πόλεμος που σκόπευαν να ξεκινήσουν θα κρατούσε δέκα χρόνια. Για να μην ταλαιπωρούνται λοιπόν, τους πρότεινε να μείνουν εννιά χρόνια κοντά του και τον δέκατο να πολεμήσουν με τους Τρώες, μια και τότε θα έπεφτε η Τροία. Κι όσο για τη διατροφή τους δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα την ανελάμβαναν οι τρεις κόρες του. Η Σπερμώ θα πρόσφερε άφθονους καρπούς (δημητριακά), η Ελαΐς όσο λάδι θα ήθελαν και η Οινώ θα τους τροφοδοτούσε με κρασί. Οι Αχαιοί αρνήθηκαν και συνέχισαν το ταξίδι τους. Η περιπέτεια των Οινοτρόπων άρχισε, όταν αργότερα, μετά από χρόνια, οι Αχαιοί αποφάσισαν να τις πάρουν κοντά τους. Άλλοι λένε ότι αρνήθηκαν να πάνε κι άλλοι ότι τις πήραν μαζί τους. Πάντως κινδύνεψαν να θανατωθούν και τις προστάτεψε ο παππούς τους Διόνυσος. Ο Οβίδιος μάλιστα έγραψε, πως ο Διόνυσος μεταμόρφωσε τις τρεις κοπέλες σε περιστέρια. (Στην εικόνα γλυπτό, που απεικονίζει τον μυθικό βασιλιά της Δήλου Άνιο.)
«Συμπεραίνω λοιπόν ότι ο παλαιότερος άνθρωπος αναζήτησε τροφή, που να εναρμονίζεται καλύτερα με τον οργανισμό του κι έφθασε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα. Επεξεργάσθηκε το σιτάρι, το μούσκεψε, το ξεφλούδισε, το άλεσε, το κοσκίνισε, το ζύμωσε, το έψησε κι έφτιαξε άρτο, παρομοίως έκανε και με το κριθάρι. Πειραματίσθηκε με τις τροφές, τις έβρασε, τις έψησε, τις ανακάτεψε, συνδύασε τα ισχυρά και αμιγή συστατικά με τα ασθενέστερα, ώστε να τα προσαρμόσει στον ανθρώπινο οργανισμό, πάντοτε με γνώμονα την σκέψη, ότι οι βαριές τροφές, που δεν μπορούσαν ν’ αφομοιωθούν απ’ τον οργανισμό, προκαλούσαν πόνο, αρρώστια και θάνατο, ενώ οι άλλες συντελούσαν στην θρέψη, την ανάπτυξη και την υγεία του.» (Ιπποκράτης, «Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 14.)
Τα παρεξηγημένα δημητριακά ολικής αλέσεως-πιτυρούχα όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη, η βρώμη, το καλαμπόκι, ο αμάρανθος (ο ιερός καρπός των Τολτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας), το ρύζι, που απετέλεσε για πολλές χιλιετίες την διατροφική βάση των πολιτισμών της Ανατολικής Ασίας και τα παράγωγά τους μούσλι, ψωμί, πίττες, ζυμαρικά, γλυκίσματα, πρέπει ν’ αντικαταστήσουν τα επικίνδυνα για την δημόσια υγεία λευκά και χημικώς επεξεργασμένα δημητριακά και ν’ αποτελέσουν ξανά την θεμελιακή τροφή του σύγχρονου ανθρώπου.
Το κεχρί είναι ένα είδος δημητριακού πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ οι πρωτεΐνες του περιέχουν όλα τ’ αμινοξέα. Ο Πυθαγόρας το πρότεινε στους μαθητές του ως την ιδανική τροφή: «θεωρούσε ότι το κεχρί ήταν το καταλληλότερο είδος για την τροφή τους» (Ιάμβλιχος «Περί Πυθαγορικού Βίου» παρ. 106). Τα δημητριακά περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες και πρωτεΐνες υψηλής ποιότητος (12%-14% τα δημητριακά, 16% το ρύζι και 18% το κεχρί), ελάχιστα αλλά ωφέλιμα λιπίδια και άφθονες φυτικές ίνες, ενώ είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Οι σύγχρονες πρωτεϊνικές δίαιτες (Δίαιτα Άτκινς, Διατροφική Ζώνη, Δίαιτα των Τύπων του Αίματος κ.α.) τα έχουν εξοβελίσει απ’ τα διαιτολόγια των ανθρώπων ως παχυντικά, ανεπαρκή και επικίνδυνα για την υγεία. Όμως τ’ αποτελέσματα των «διαιτολογίων της μόδας» είναι τραγικά, αφού έχουν δημιουργήσει τεράστια προβλήματα παχυσαρκίας και νοσηρότητας στον Δυτικό κυρίως κόσμο.
Τα όσπρια είναι άλλη μία σπουδαία μα και παρεξηγημένη κατηγορία τροφών, που ξανακερδίζει το χαμένο έδαφος ανάμεσα στα σύγχρονα διαιτολόγια. Τα όσπρια (οι φακές, η φάβα, τα φασόλια, τα ρεβίθια) είναι τροφές πλούσιες σε φυτικές πρωτεΐνες, σύνθετους υδατάνθρακες υψηλής ποιότητας, άφθονες φυτικές ίνες και λίγα ωφέλιμα λιπαρά. Περιέχουν πολλών ειδών βιταμίνες (ακόμη και την Β12), τα ιχνοστοιχεία και τα πολλά μεταλλικά άλατα που ζητά ο ανθρώπινος οργανισμός. Απ’ τα όσπρια λείπουν δύο βασικά αμινοξέα, για ν’ απορροφηθεί ολοκληρωτικά η πρωτεΐνη τους απ’ τον οργανισμό. Όμως, αν συνδυαστούν στο γεύμα με κάποιο δημητριακό (ρύζι ολικής, καλαμπόκι, ψωμί ολικής), μετατρέπονται σε ένα σπουδαίο και ολοκληρωμένο γεύμα. Τα όσπρια κατατάσσονται στις θεραπευτικές τροφές, αφού η κατανάλωσή τους μειώνει την χοληστερίνη στο αίμα και, πιθανόν, προστατεύει απ’ τον καρκίνο, την καρδιά και το κυκλοφορικό, βοηθά τους διαβητικούς στην μείωση των επιπέδων των σακχάρων στο αίμα τους, επιβραδύνει την γήρανση κ.α.
Οι ξηροί καρποί είναι η πιο παρεξηγημένη τροφή απ’ όλες τις φυτικές τροφές. Όλοι σήμερα υποστηρίζουμε, ότι οι θαυματουργοί αυτοί καρποί παχαίνουν, γι’ αυτό δεν πρέπει να τους τρώμε. Κατ’ αυτόν τον τρόπο απουσιάζουν απ’ όλα τα σύγχρονα διαιτολόγια. Οι πρόγονοί μας είχαν τους ξηρούς καρπούς ως βασική τους τροφή. Στην «Πολιτεία» ο Πλάτων θεωρεί τα καρύδια και τ’ αμύγδαλα ως βάση της τροφής των πολιτών της ιδανικής πολιτείας. Οι ξηροί καρποί αποτελούσαν βασική τροφή των φιλοσόφων. Εκτός των σπουδαίων συστατικών τους (πρωτεΐνες-υδατάνθρακες υψηλής ποιότητος και όλες σχεδόν τις απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα) περιέχουν και τα λεγόμενα ωφέλιμα αντιγηραντικά λιπίδια Ω3-Ω6.
Τα αμύγδαλα περιέχουν 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ όλα τα είδη γαλακτοκομικών προϊόντων και 200% περισσότερο σίδηρο απ’ ό,τι τα κρεατικά. Είναι επίσης πλούσια σε ψευδάργυρο, σελήνιο και κάλλιο. Το αμυγδαλόγαλα είναι ένα πολύ θρεπτικό και εύπεπτο φυτικό γάλα, που περιέχει 50% περισσότερο ασβέστιο απ’ τα ζωικά γάλατα με μεγαλύτερη απορρόφηση και καθόλου τοξίνες. Παρομοίως συμβαίνει και με τα καρύδια, φουντούκια, φιστίκια (κάσιους, βραζιλιάνικα, Αιγίνης, αφρικάνικα). Οι ξηροί καρποί πρέπει να τρώγονται ωμοί με φρούτα φρέσκα η ξερά, με σαλάτα η με δημητριακά (μούσλι) και όχι ψημένοι, αλατισμένοι συνοδεία αλκοολούχων ποτών η μετά το γεύμα.
Η ωμοφαγία ήταν ένα απ’ τα βασικά μυστικά της μακροζωίας των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Οι ωμές ζωντανές τροφές (όσες τρώγονται κατ’ αυτόν τον τρόπο), πέρα απ’ τα υλικά συστατικά που γνωρίζουμε, δίνουν στον οργανισμό την απαραίτητη ζωτική ενέργεια. Ο λέων αλλά και όλα τα σαρκοφάγα ζώα, όταν κατασπαράσσουν τα θύματά τους, το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να τους ρουφούν το αίμα και να τους τρώνε τα ζωτικά όργανα, διότι μέσα σ’ αυτά ρέει η ζωτική ενέργεια. Ας προσέξουμε εδώ ότι οι ύαινες και οι γύπες, που τρώνε τα υπόλοιπα νεκρά μέλη στα οποία η ζωτική ενέργεια έχει εξαφανιστεί, είναι τα πιο άσχημα και άρρωστα ζώα στην φύση. Αυτό, διότι έχουν βολευτεί-προσαρμοσθεί σχεδόν αποκλειστικά στην πτωματοφαγία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επομένως η κρεοφαγία πρέπει να γίνεται με μέτρο.
«Οι τροφές πρέπει να παρασκευάζονται με σουσάμι, με σπόρους κι άλλους παρόμοιους καρπούς. Αν κι αυτές οι τροφές είναι λιπαρές, δεν πειράζει, διότι μπορεί κανείς να χορτάσει τρώγοντας λίγο.» («Περί Διαίτης Υγιεινής», παρ. 4.)
Οι σπόροι αλεσμένοι και μη (κολοκυθόσπορος, λιναρόσπορος, ηλιόσπορος, σουσάμι, άλφα-άλφα κ.α.) είναι οι πιο άγνωστες και ξεχασμένες τροφές του σύγχρονου διαιτολογίου μας. Όπως μας λέει κι ο Ιπποκράτης, δεν παχαίνουν, διότι δεν μπορούμε να φάμε πολλούς. Περιέχουν σε άφθονες ποσότητες τ’ απαραίτητα για τον οργανισμό Ω3-Ω6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και κάποιες ωφέλιμες ουσίες, που λέγονται λιγνίνες και που μπορούν ακόμη και να αναστείλουν διάφορες βαριές εκφυλιστικές αρρώστιες, όπως ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά και οι καρδιοπάθειες. Είναι πλούσιοι σε βιταμίνες A, C, D, K, E, όλο το σύμπλεγμα των Β και την Β12, καθώς και όλα τα μεταλλικά στοιχεία. Είναι πλούσιοι σε πρωτεΐνες (30%-35%), χλωροφύλλη, άλφα και βήτα καροτίνη, βιοφλαβονοειδή, τρυπτοφάνη, ισοφλαβόνες, αλκαλοειδή και στερόλες.
Οι ουσίες αυτές είναι τόσο απαραίτητες στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού, όσο και το νερό που πίνουμε. Ειδική μνεία θα πρέπει να κάνουμε στο ταχίνι ολικής αλέσεως και στο παστέλι, που αποτελούσαν απ’ την αρχαιότητα την βασική τροφή των Ελλήνων και Ρωμαίων πολεμιστών, των αθλητών και των ολυμπιονικών. Το ταχίνι ολικής με μέλι αλειμμένο σε ψωμί ολικής με λίγες σταφίδες και κανέλλα αποτελούν ένα τέλειο και νόστιμο πρωινό γεύμα. Το παστέλι σε διάφορες τελετές (γάμους, ονοματοθεσίες) αποτελούσε το σύμβολο της γονιμότητας.
Η ελιά, το ελαιόλαδο και ο πολτός των φύλλων της
«Η τροφή δεν είναι τροφή, αν δεν έχει την δύναμή της. Ό,τι δεν είναι τροφή γίνεται τροφή, αν μπορεί να θρέψη.» (Ιπποκράτης, «Περί Τροφής», παρ. 21.)
Η ελαία κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε το ιερό δένδρο της θεάς Αθηνάς και σύμβολο θριάμβου, σοφίας, αφθονίας και υγείας, ενώ ο «κλάδος ελαίας» αποτελούσε το ιερό σύμβολο της ειρήνης. Ένα πανάρχαιο ιερό δένδρο ελαίας τεραστίων διαστάσεων δέσποζε μπροστά απ’ τον ναό της Ακροπόλεως. Όποιος έκοβε δένδρο ελιάς τιμωρούνταν με βαριές ποινές απ’ τους νόμους όλων των ελληνικών πόλεων.
Ο καρπός της ελαίας, η ελιά και ο «χρυσός» χυμός του, το ελαιόλαδο, αποτελούν δύο απ’ τις καλύτερες τροφές που μπορεί να τρώει ο άνθρωπος. Περιέχει σε μεγάλες ποσότητες βιταμίνη Α, Ε, ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, σελήνιο, χαλκό, φώσφορο, κάλλιο, νάτριο, διάφορες πολυφαινόλες και πολλά ακόμη ιχνοστοιχεία. Το ελαιόλαδο παρουσιάζει αντιγηραντική και θεραπευτική δράση σε πολλών ειδών ασθένειες.
Πολλές μυθολογικές εκδοχές υπάρχουν για την προέλευση της ελιάς στον ελλαδικό χώρο. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη σημασία του δέντρου της ελιάς για τον αρχαίο κόσμο. Ο πολιτισμός που δημιούργησε είναι συνδεδεμένος με τη γεωργία και την παραγωγή αγαθών, όπως το λάδι, το σιτάρι, το κριθάρι και το κρασί. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης, για να εξηγήσουν την παραγωγή όλων αυτών των σημαντικών προϊόντων πίστευαν ότι προέρχονται από τους θεούς, οι οποίοι διαφύλατταν την ευφορία και τη γονιμότητα της γης. Οι θεοί, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους τους στέλνουν τις «θεσμοφόρους» θεότητες, οι οποίες δωρίζουν την καλλιέργεια των καρπών και τη θέσπιση των νόμων. Στο δύσκολο αυτό έργο τους οι θεοί, ως ευρέτες αγαθών και πολιτισμού βοηθούνται από μυθικούς ήρωες, ημίθεους όπως ο Ηρακλής, ο Προμηθέας και ο Αρισταίος. Στην αγγειογραφία ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι και η Αθηνά μπροστά στην ελιά που φύτεψε στο βράχο της Ακρόπολης.
Η άποψη ότι το ελαιόλαδο παχαίνει αποτελεί λαθεμένη αντίληψη. Το αγνό ωμό ελαιόλαδο μεταβολίζεται πολύ εύκολα σε ενέργεια απ’ τον οργανισμό. Το ψήσιμο, το βράσιμο και το τηγάνισμα καταστρέφουν το ελαιόλαδο και το μετατρέπουν σε τοξικό. Εδώ όντως το αποτέλεσμα είναι και η παχυσαρκία.
Τα φύλλα της ελιάς, αλεσμένα με νερό στον ηλεκτρικό πολτοποιητή (μίξερ), αποτελούν ένα ισχυρό φυσικό αντιοξειδωτικό, που μπορεί να θεραπεύσει αρκετές ανίατες ασθένειες που ταλανίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο (πάντοτε σε συνδυασμό με την υγιεινή διατροφή). Το ελαιόλαδο και ο πολτός των φύλλων της ελιάς χρησιμοποιούνταν απ’ τους Ασκληπιάδες ιατρούς φυσιοθεραπευτές ως ένα απ’ τα βασικά φυσικά θεραπευτικά μέσα της εποχής. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει τουλάχιστον είκοσι διαφορετικές περιπτώσεις ασθενειών, που θεραπεύονται απ’ το ελαιόλαδο και τον πολτό των φύλλων της ελιάς. Ένα ποτήρι χυμού φύλλων της ελιάς ως ρόφημα η ο πολτός τους ωμός ως σάλτσα σε σαλάτες αποτελούν το καλύτερο φυσικό προληπτικό φάρμακο για την υγεία.
Φρούτα και λαχανικά φρέσκα και αποξηραμένα
«Η τροφή για τους νέους πρέπει να είναι εν μέρει επεξεργασμένη, μεταβεβλημένη για τους γέροντες και γι’ αυτούς που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους αμετάβλητη» (Ιπποκράτης, «Περί Τροφής», παρ. 41).
Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι η πιο απαραίτητη τροφή για τον άνθρωπο, διότι, εκτός των σπουδαίων συστατικών που περιέχουν, επειδή τρώγονται ωμά έχουν την τόσο απαραίτητη σε όλους μας ζωτική ενέργεια. Αν θα έπρεπε να διαλέξουμε τα δύο κορυφαία λαχανικά, που βοηθούν περισσότερο απ’ τα υπόλοιπα στην μακροζωία, αυτά είναι το σκόρδο και το κρεμμύδι. Κατά γενική ομολογία των επιστημόνων του πλανήτη τα δύο αυτά συγγενή είδη βολβών είναι σίγουρα μέσα στις δέκα πολυτιμότερες τροφές απ’ όλες όσες υπάρχουν. Όλοι οι αρχαίοι λαοί γνώριζαν τις θεραπευτικές και ζωογονητικές ιδιότητες των δύο θαυματουργών αυτών τροφών.
Τα σκόρδα και τα κρεμμύδια εξισορροπούν την πίεση του αίματος, αραιώνουν το αίμα με την διάλυση των θρόμβων, κατεβάζουν την «κακή» LDL χοληστερίνη, βοηθούν την πέψη και τις παθήσεις του στομάχου, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και εξουδετερώνουν τα μικρόβια και τους μικροοργανισμούς ενεργώντας ως αντιβιοτικά. Το σκόρδο εκτός των βιταμινών B, E και A περιέχει ένα αμινοξύ που λέγεται αλλιίνη, που, όταν καταναλωθεί, παράγει ένα ένζυμο, την αλλικίνη. Η αλλικίνη για κάποιους γιατρούς είναι ισοδύναμη με την πενικιλίνη (αλλά χωρίς τις παρενέργειές της) και μπορεί να εξουδετερώσει τουλάχιστον 23 διαφορετικά είδη βακτηριδίων, 60 τύπους μυκήτων, την γάγγραινα, πολλά είδη λοιμώξεων και επιδημικών ασθενειών (τύφου, χολέρας). Ο Πλίνιος αναφέρει 28 περίπου ασθένειες, που θεραπεύονταν με την τακτική λήψη κρεμμυδιών. Είναι πολύ πλούσια σε πυρίτιο, φώσφορο, ιώδιο, ασβέστιο, θείο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο. Η χρήση τους ανακουφίζει τον διαβήτη, τις λοιμώξεις, τις λεμφικές παθήσεις, τον καρκίνο, την λευχαιμία κ.α.
Ως οι σύγχρονοι βασιλείς των ελληνικών φρούτων θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν τα σταφύλια, τα σύκα, τα ρόδια και τα μήλα. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε την άριστη διατροφική αξία και των υπολοίπων μεσογειακών φρούτων. Η φρουτοθεραπεία και ειδικώς η σταφυλοθεραπεία αποτελούσαν βασική μέθοδο της Φυσιοθεραπευτικής, που χρησιμοποιούσαν οι Ασκληπιάδες ιατροί, μέθοδο που ασκείται και σήμερα απ’ την σύγχρονη Φυσιοθεραπευτική (Naturopathy). Άνθρωπος που δεν τρώει καθόλου ωμά φρούτα και λαχανικά αποκτά σοβαρά προβλήματα υγείας. Η έννοια της Υγείας έχει άμεσα συσχετισθεί με τις δύο αυτές κατηγορίες τροφών.
Τα ξεχασμένα ξερά φρούτα και λαχανικά (ξερά σύκα, ξερά δαμάσκηνα, ξεροί χουρμάδες, σταφίδες, λιαστές ντομάτες, αποξηραμένα μανιτάρια κ.α.) αποτελούν μεγάλες πηγές μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Τα ξερά φρούτα είναι ένα πρώτης ποιότητος γλυκό για όλες τις ώρες της ημέρας, που δεν παχαίνει, τονώνει και μας γεμίζει δύναμη και ενεργητικότητα. Τα φρούτα πρέπει να τρώγονται πριν απ’ τα γεύματα (μισή με μία ώρα) η μεταξύ των γευμάτων και όχι μετά τα γεύματα.
Τ’ αποξηραμένα θαλάσσια φύκια (kobi, miso) και άλλα, που μπορούμε να προσθέτουμε στα γεύματά μας, είναι μία πρώτης τάξεως θεραπευτική τροφή, που συστήνεται από όλους τους σύγχρονους φυσιοθεραπευτές και διαιτολόγους. Περιέχουν πολλές αντιοξειδωτικές και βιοφλαβονοειδείς ουσίες, που προστατεύουν απ’ την γήρανση και τον εκφυλισμό του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ είναι πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία και βιταμίνες.
Τα φύτρα από φρεσκοφυτεμένους σπόρους δημητριακών και οσπρίων (σιταρόχορτο, χόρτο φαγόπυρου, βρώμης, κριθαριού, φασολιού, φακής κ.α.) είναι μία σπουδαία τροφή, τελείως άγνωστη σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους. Αποτελούν μία διατροφική πανάκεια, διότι περιέχουν την τόσο απαραίτητη ζωτική ενέργεια, διότι τρώγονται ωμά, όλα τ’ απαραίτητα αμινοξέα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αλλά και πολλές ακόμη άγνωστες ουσίες, που δεν ξέρουμε την δράση τους. Τα φύτρα είναι τα νεογέννητα, τα «μωρά» των φυτών, που είναι γεμάτα από σφρίγος και ζωτικότητα.
Η δρ Ανν Γουίγκμορ το 1963 στην Βοστώνη των Η.Π.Α. ίδρυσε το Ιπποκράτειο Ινστιτούτο Υγείας, έναν φιλανθρωπικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό και κέντρο μελετών, που χρησιμοποιεί τις ζωντανές τροφές, τα φύτρα και τον χυμό τους για την αποκατάσταση της σωματικής υγείας. Είναι αμέτρητα τα άτομα που φοίτησαν και θεραπεύτηκαν εκεί. Η Ανν Γουίγκμορ τιμήθηκε με έπαινο Νόμπελ απ’ την σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών το 1971, το ανώτατο παράσημο του Χρυσού Φοίνικα απ’ την ολλανδική Ακαδημία Επιστημών το 1978 και το 1979 με το βραβείο για την «Νίκη Κατά (αρκετών περιπτώσεων) του Καρκίνου» απ’ το Arlin J. Brown Information Center για τις πολλές ζωές που έσωσε. Στο βιβλίο της «Γίνε γιατρός του εαυτού σου», που σημείωσε παγκόσμια επιτυχία, εξηγεί την θεραπευτική δράση των φύτρων και των χυμών τους.
Θεραπευτικές γλυκαντικές ουσίες και φυσικά ελιξήρια
«Η τροφή μπορεί ν’ αποτελέσει φάρμακον άριστον, όμως η τροφή μπορεί ν’ αποτελέσει και φάρμακο χείριστο, η τροφή είναι χειρίστη η αρίστη ανάλογα με την περίσταση.» («Περί Τροφής», παρ. 19.)
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από την παροχή γλυκού στην διατροφή μας. Όμως όλοι ξέρουμε ότι οι χημικά επεξεργασμένες γλυκαντικές ουσίες όπως η λευκή ζάχαρη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, η ασπαρτάμη και άλλες μας παχαίνουν και καταστρέφουν σταδιακά την υγεία μας. Όμως οι περισσότεροι δεν ξέρουμε ότι η μαύρη ζάχαρη, η μαύρη μελάσα, το σιρόπι αλόης, το πετιμέζι, η σταφιδίνη, το αγνό μέλι, το σιρόπι σφενδάμου και μερικές ακόμη φυσικές ακατέργαστες γλυκαντικές ουσίες, εκτός του ότι δεν παχαίνουν, όταν καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες, μπορούν να θρέψουν και να θεραπεύσουν τον οργανισμό μας. Οι φυσικές αυτές ουσίες είναι πολύ πλούσιες σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και μεταλλικά άλατα. Συγκεκριμένα δύο κουταλιές μαύρης μελάσας περιέχουν 280 ml ασβέστιο, σίδηρο 10 ml, χαλκό 14 ml και κάλιο 1170 ml, τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες A, C, Ε και όλες απ’ το σύμπλεγμα Β (εκτός της θειμίνης). Το μέλι περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, Β12, Α, C, Ε, Κ και 11 μεταλλικά άλατα, βοηθά στην δυσκοιλιότητα, την νοητική κόπωση, τα εκζέματα, τις μολύνσεις κ.α. Μπορούμε με μέτρο να χρησιμοποιούμε τις γλυκές αυτές φυσικές ουσίες σε γλυκές πίττες ολικής αλέσεως (κέικ), στο μούσλι, στα ροφήματά μας η όπου αλλού θέλουμε.
Η μαγιά της μπύρας είναι ένα πρώτης τάξεως φυσικό συμπλήρωμα διατροφής. Περιέχει πολύ μεγάλες ποσότητες σιδήρου και άλλων μεταλλικών στοιχείων καθώς και όλες τις βιταμίνες της σειράς Β. Η δράση της είναι αντιοξειδωτική και αντιγηραντική.
Ο βασιλικός πολτός, και η γύρη είναι προϊόντα των μελιών. Η γύρη περιέχει μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών και τα 28 μεταλλικά άλατα που υπάρχουν στον οργανισμό μας (14 απ’ αυτά είναι ζωτικής σημασίας) και σχεδόν όλες τις απαραίτητες βιταμίνες ακόμη και την Β12. Έχει αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση και θεραπεύει πολλές εκφυλιστικές ασθένειες μέχρι και την ανικανότητα. Ακόμη πιο ισχυρή σε θρεπτικά συστατικά ουσία είναι ο βασιλικός πολτός, που, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ο βασιλιάς όλων των φυσικών συμπληρωμάτων διατροφής. Δύσκολα όμως τον βρίσκουμε αγνό και καλοσυντηρημένο.
Το κακτοειδές φυτό αλόη και τα προϊόντα της αποτελούν άλλο ένα κορυφαίο συμπλήρωμα διατροφής. Από τα 350 περίπου διαφορετικά είδη η αλόη Arborescens είναι η πλέον γνωστή στην αγορά για τις ευεργετικές ιδιότητές της σε πληθώρα εκφυλιστικών ασθενειών λόγω της ενισχυμένης συνθέσεώς της σε σπάνια ιχνοστοιχεία όπως η υδροξυανθρακινόνη (aloe-emodin), η οποία παρουσιάζει αντιβακτηριακή και αντιογκολογική δράση.
Ψάρια, η ζωική αβλαβής τροφή
«Όλες οι αιτίες των ασθενειών ανάγονται ουσιαστικώς σε μία: οι πιο βαριές τροφές βλάπτουν επιφανέστατα τον άνθρωπο με τον χειρότερο τρόπο είτε είναι άρρωστος είτε είναι υγιής.» («Περί Αρχαίης Ιητρικής», παρ. 6.)
Η φυλή της νήσου Οκινάουα στην Ιαπωνία είναι η δεύτερη πιο μακρόβια φυλή μετά τους χορτοφάγους Χάνζα των Ιμαλαΐων. Ένας απ’ τους λόγους της μακροζωίας τους είναι και η παραδοσιακή ψαροφαγία τους, ενώ και αυτοί τρώνε ελάχιστα κρέατα και καθόλου γαλακτοκομικά. Τα ψάρια είναι η καλύτερη ποιοτικώς ζωική τροφή. Περιέχουν υψηλής ποιότητος πρωτεΐνες 25% περίπου και τα τόσο σπουδαία Ω3 και Ω6 λιπαρά οξέα και αρκετά μεταλλικά στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, ιώδιο, κάλιο, νάτριο, φθόριο και μαγγάνιο. Είναι εύπεπτα και σε συνδυασμό με ωμή σαλάτα η ατμόβραστα χορταρικά-λαχανικά αποτελούν ένα τέλειο δυναμωτικό γεύμα. Είναι η καλύτερη εκλογή ανάμεσα στα ζωικά προϊόντα. Να αποφεύγετε τα ψάρια ιχθυοτροφείου, διότι μεγαλώνουν με φάρμακα και παρά φύση τροφές. Όμως ακόμα πιο επικίνδυνα είναι τα μεγάλα ψάρια του βυθού, που τρώνε τροφή από τον πάτο της θάλασσας. Σε πολλές θαλάσσιες περιοχές της γης η επιφάνεια του βυθού είναι μολυσμένη από βαρέα μέταλλα και κυρίως από υδράργυρο, τα οποία κατακάθονται στο πάνω στρώμα της επιφάνειας του βυθού. Πολλοί άνθρωποι σήμερα έχουν υποστεί μόλυνση από βαρέα μέταλλα απ’ τα ψάρια αυτά.
Να προτιμούμε όσο γίνεται ανεπεξέργαστες και βιολογικές τροφές, να τρώμε περιορισμένες ποσότητες ζωικών προϊόντων με προτίμηση στο ψάρι και να προσθέσουμε στην διατροφή μας αρκετές απ’ τις σπουδαίες τροφές που αναφέραμε. Ν’ αποφεύγουμε το ακατάλληλο νερό της βρύσης λόγω των χημικών που περιέχει και τα εμφιαλωμένα λόγω της ακινησίας τους στα ανθυγιεινά πλαστικά μπουκάλια. Αντ’ αυτών να προτιμούμε καθαρό φιλτραρισμένο νερό από φίλτρα άνθρακα. Ν’ αποφεύγουμε το αλάτι, τους καφέδες και τ’ αλκοολούχα ποτά. Λίγο κρασί = οίνος ανάμικτος με νερό βοηθούν την θρέψη, την πέψη και την ψυχική μας ευφορία. Οι φυσικοί χυμοί των φρούτων πρέπει ν’ αντικαταστήσουν τ’ αναψυκτικά και τους συνθετικούς χυμούς του εμπορίου. Να τρώμε αργά και να μασάμε καλά τις τροφές σε σημείο που να λειώνουν ολοκληρωτικά στο στόμα μας. Να τρώμε μικρές ποσότητες τροφής και πολλά γεύματα. Αυτοί είναι και οι βασικώτεροι κανόνες της υγείας και της μακροζωίας.
Η ανθρωπότητα, λόγω της παραπληροφόρησης και της πλύσης εγκεφάλου, που της γίνεται μέσω των Μ.Μ.Ε. και των συμφερόντων διαφόρων διατροφικών βιομηχανικών μονάδων, καταναλώνει άχρηστες επεξεργασμένες τροφές, πολλά ζωικά, κεκορεσμένα λιπαρά και άφθονα χημικά (αντιβιοτικά, ορμόνες, συντηρητικά, χρωστικές κ.α.) με αποτέλεσμα την ολίσθηση προς την πρόωρη γήρανση και την νοσηρότητα.
Ας αποφεύγουμε, όσο γίνεται, τα συσκευασμένα και κακώς επεξεργασμένα τρόφιμα-σκουπίδια, που είναι γεμάτα από επικίνδυνες χημικές ουσίες. Η υγιεινή διατροφή αποτελεί ένα φυσικό και ισχυρό θεραπευτικό μέσο, όμως θα πρέπει απαραιτήτως να γνωρίζουμε ότι: « (…) μόνη της η τροφή δεν αρκεί, για να συντηρήσει τον άνθρωπο σε καλή υγεία, αν δεν την συνδυάσει ο καθένας με την γυμναστική. Η τροφή και η άσκηση επειδή έχουν αντίθετες ιδιότητες, συμβάλλουν αμοιβαία στην διατήρηση της υγείας» (Ιπποκράτης, «Περί Διαίτης», παρ. 2).
Ας γίνει η υγεία και η μακροζωία δική μας υπόθεση...
Βασίλειος Μαυρομμάτης
Ομοιοπαθητικός
Μέλος Σ.Ο.Ε. (Σύλλογος Ομοιοπαθητικών Ελλάδος)
bmavromatis@gmail.com
